Versnellen of niet?

5 handvatten die jij nodig hebt om te kunnen beslissen

Versnellen, of niet… het is nog steeds een hekel punt op het schooloverleg. Waarom?

Het kind is er sociaal emotioneel niet klaar voor
Uw kind vertoont niet op alles een even grote voorsprong
Ik ken iemand die daar niet goed heeft bij gevaren
Hij is nog zo klein, waarom niet wat langer laten spelen?

Het zijn allemaal argumenten die aangehaald worden om een kind met ontwikkelingsvoorsprong “tegen te houden”. En bij veel kinderen houdt het ook helemaal geen steek: het is mythe!

Versnellen: voor- en nadelen

Eigenlijk zijn er geen nadelen aan versnellen wanneer dit de juiste maatregel is voor dit kind op dit moment. Wat niet wil zeggen dat wij bij elk kind met een ontwikkelingsvoorsprong op deze manier ingrijpen. Versnellen gaat steeds gepaard met een stevig onderbouwd onderzoek waarmee aangetoond wordt dat bij dit kind echt wel een ingrijpende verandering moet gebeuren.

Ik heb ook geen voorbeelden van kinderen waarbij het versnellen een nadeel is gebleken. Stuk voor stuk is het een positieve vooruitgang geweest. En dat wordt zelfs wetenschappelijk onderzocht én onderbouwd. Uit een recent artikel (wie graag in het Engels leest, hier is de link), blijkt dat het versnellen van kinderen in het onderwijs een van de onderwerpen is waar veel onderzoek naar wordt gedaan, maar tegelijk wordt deze maatregel het minste ingezet. Nochtans is zowel kortetermijn als longitudinaal onderzoek duidelijk: versnellen werkt!

Voordelen zijn onder andere dat het kind leert werken, uitdagingen leert aangaan en oefent in het omgaan met moeilijke opdrachten en doorzetting. Dr. Shoplik waarschuwt voor het tegenhouden van kinderen met ontwikkelingsvoorsprong: het moedigt het onderpresteren aan en zet dus een domper op de motivatie, maar kan ook leiden naar vroegtijdige en ongekwalificeerde uitstroom (school verlaten zonder diploma).

Ik zou hier tal van voorbeelden kunnen aanhalen van kinderen waar die versnelling een gouden maatregel bleek te zijn, maar ondertussen weet ik ook dat je de nonbelievers niet kunt overtuigen met succesverhalen. Ze hebben harde feiten nodig én handvatten: wanneer is versnellen het juiste antwoord voor dit kind op dit moment. Maar eerst, waarom blijven we denken dat versnellen niet goed is?

Waar komt de gedachte vandaan dat het niet goed is voor een kind om te versnellen?

Destijds reikte Piaget ons de fasen aan in de coginitieve ontwikkeling, ze worden nog steeds goed gebruikt en geven inderdaad richting over wanneer, ongeveer, wat te verwachten bij een kind van een bepaalde leeftijd. Echter… dat zijn veel genuanceerde begrippen: ongeveer, wat te verwachten, rond een bepaalde leeftijd… We gaan dan ook telkens spreken in vergelijking met de ontwikkelingsleeftijd. In vergelijking tot vertonen de meeste kinderen in onze praktijk dus een ontwikkelingsvoorsprong. Ze zijn eerder dan de andere kindjes van hun leeftijd klaar om te lezen, te rekenen, … En deze kinderen beschouwen dat NIET als LEREN, het maakt deel uit van hun spel.

En daar knelt het schoentje: men denkt dat deze kinderen geforceerd worden, hen wordt opgelegd dat zij vanaf nu groot moeten zijn… Als we natuurlijk de koppeling maken dat een kind dat kan lezen en schrijven ook meteen het gedrag van een 6-jarige moet hebben, ook als het nauwelijks 4, ja dan… I rest my case!

Ook hoor ik regelmatig op overleg dat iemand rond de tafel iemand kent die ooit werd versneld en dat niet goed heeft gedaan… wat is dat “het niet goed hebben gedaan?” Verwachten we niet nog steeds te snel van het kind met ontwikkelingsvoorsprong dat dit kind arts-specialist wordt of ingenieur? Tja…

Maar ook dit is belangrijk, een kind dat versneld wordt op het juiste moment (vaak is dat al wat later dan optimaal), die moet ook een beetje wennen aan de nieuwe uitdaging: opeens moet die (hopelijk toch) moeite doen. Het kan dus goed zijn dat dit kind wat tegen pruttelt, zich wat een afwachtende houding aanmeet, zucht en puft bij de uitdaging, wat hulp nodig heeft, … Ik kan dit gedrag eigenlijk alleen maar toejuichen: het geeft aan dat de maatregel op zijn plaats is. Het kind ervaart eindelijk wat het is om te leren: dat is moeite moeten doen en hulp nodig hebben. DAT is de zone van naaste ontwikkeling 🙂

Bon, je wil natuurlijk graag ook wat handvatten: hoe maak jij de juiste beslissing?

Handvatten om de juiste beslissing te maken

Hoe groot is de leervoorsprong?
Eerder dan een zuivere intelligentie test – die zeker zijn waarde kan hebben mits bij de juiste persoon afgenomen (kennis van zaken) en correct geïnterpreteerd – kies ik vaker voor een leervorderingstoets en in overleg met de juf te bekijken hoe het kind presteert in de klas.
Bij leervordering mag ook doorgetoetst worden mits het kind voldoende uitleg krijgt bij nieuwe leerstof. We gooien het kind NOOIT in het diepe, ook het kind met ontwikkelingsvoorsprong mag – net als alle andere kinderen – uitleg krijgen, oefenen en zo nodig instuderen en dan pas getoetst worden.
Is er een groot verschil in de werkjes die je kleuter op school maakt (of niet maakt) en wat hij thuis al kan?
Pin je aub niet vast op een cijfer dat lager uitvalt dan jij had verwacht…
Hoe toont je kind zijn leerhonger dan wel frustratie?
Is je kind ineens lastig thuis, terwijl het daarvoor wel fijn gedrag vertoonde?
Heeft je kind bakken energie en vraagt het heel veel aandacht na de schooluren?
Merk je daarbij dat de leerhonger groot is?
Overleg met de school maar volg je instinct
Ga steeds luisteren naar de leerkracht en zorgjuf, zij zien je kind in de klas functioneren en dat is toch steeds een andere context dan thuis.
Vertel ook wat je thuis merkt en ziet. Leg dus beide verhalen samen en vraag om je kind te observeren vanuit dit perspectief.
Overleg met een deskundige als je twijfelt.
In de meeste gevallen heb jij het bij het juiste eind, maar ontbreekt het je aan tools om in onderwijstermen te benoemen wat je kind nodig heeft. Zoek hulp hierbij.
Versnellen betekent niet steeds dat je kind een schooljaar overslaat, je kan ook danig differentiëren en het kind op die manier prikkelen
Bij versnellen zie ik vaak menig ouder schrikken: mijn kleine ukje…
Maar versnellen is ook sneller door de leerstof heen gaan en bijvoorbeeld een uitdagend aanbod krijgen voor rekenen.
Een jaar springen hoeft ook helemaal niet perse nu te gebeuren, het kan later ook nog. Velen denken dat het handig is om in de kleuterjaren te springen, maar dat geeft niet steeds het gewenste effect. Het gebeurt best op het juiste moment.
Ben jij bereid om ook op minder vlotte momenten er te blijven in geloven?
Weet dat je kind dit spannend zal vinden en sommige kinderen zijn daar gevoelig aan.
Verwacht niet dat alle punten even hoog blijven, het is net de bedoeling dat het kind meer moet gaan werken en dus kan het best voorkomen dat de resultaten terugvallen.
Vertrouwen is belangrijk, steun elkaar hierin.
Ga je kind niet elke dag bevragen: lukt het wel?
Koppel niet elke mindere dag aan het versnellen, je kind blijft een kind 🙂