Wat hoogbegaafden niet willen: mislukken om te slagen

Mislukken in je studie, het komt hard aan. Dat kan ik je vertellen uit ervaring, met jongeren maar ook uit eigen ervaring. Ik fietste door het middelbaar zonder een boek open te slaan. Laat me nuanceren, zonder een studieboek open te doen. Mijn universitaire studie bleek niet te lukken zonder studeren, maar hoe moest ik dat doen? Geen idee… dan maar ondernemer geworden, en 14 jaar later terug naar de schoolbanken. Met succes deze keer. Inmiddels heb ik meerdere diploma’s. Ik zit nog steeds niet graag op de schoolbanken, maar ben wel een kei in zelfstudie geworden. 

Ik heb niet 1000 keren gefaald, ik 1000 manier gevonden die niet werken (Thomas Edison)

Soms hebben we meerdere faalervaringen nodig om vooruit te kunnen. Dagelijks merk ik in begeleidingen hoe moeizaam daarmee wordt omgegaan. Vooral als er sprake is van hoogbegaafdheid.

Mag een hoogbegaafde falen?

Elke hoogbegaafde legt de lat ongelooflijk hoog voor zichzelf, dat hoeven de ouders niet te doen voor hem/haar. Het komt als vanzelf mee met de capaciteiten. Nogal wat hoogbegaafden vertonen veel angst die hun verlamt en belemmert. De groeigedachte is nog niet voldoende ingeburgerd in het onderwijs aan hoogbegaafden, nog te vaak wordt de nadruk gelegd op meer en sneller zonder dat er gecheckt wordt of het kind het wel allemaal beheerst. Hoogbegaafde leerlingen zijn nog te vaak instructie arm op de verkeerde momenten: bij het begin van een oefening kunnen ze vaak nog mee op geheugen, bij moeilijkere oefeningen kunnen ze vastlopen (vaak is dit pas een hele tijd later, soms jaren later). Dan pas blijkt dat ze de leerstrategie niet hebben verworven.

Het beeld dat een hoogbegaafd kind instructie arm is en snel en meer moet leren, dat krijgt dit kind ook mee als zoete koek. Het heeft als gevolg dat dit kind niet leert om vragen te stellen, maar dus ook na een poos geen vragen meer durft te stellen.

Als ik ga geloven dat mijn identiteit en mijn wezen door die tegenslagen worden aangetast, dan verlies ik elke kans op succes (Charles Pépin)

Vragen stellen staat gelijk aan hulp vragen, maar als je geleerd hebt (of vindt van jezelf) dat jij het allemaal wel weet: hoe zal je dan een vraag stellen?

Ik was er alvast zo onhandig in dat wanneer ik dan toch eens een vraag stelde de wenkbrauwen oplichtten en ik wel eens commentaar kreeg: “Wat een vraag!?” maar er volgde geen antwoord waar ik iets mee kon doen…

Heel wat hoogbegaafden hebben moeite met hulp vragen, zeker de onderpresteerders. Bij onderpresteerders merken wij dat hun identiteit dus wel degelijk is aangetast, zoals Pépin het aangeeft. Ze zijn geschrokken en ze weten niet hoe ze het een volgende keer beter kunnen aanpakken. Leren uit je fouten gaat niet vanzelf, toch blijkt nog vaak in de praktijk dat wanneer hoogbegaafden niet naar behoren presteren er niet doelgericht wordt geholpen. Gelukkig zie ik ook steeds meer good practices, een aantal van hen door ons opgeleid ?

Hoe kun je leren uit je fouten?

Leren uit je fouten doe je in de eerste plaats door te erkennen dat je iets niet correct had ingeschat, door op zoek te gaan (al dan niet met hulp) naar wat er precies fout is gegaan én door je werkwijze bij te sturen.

TIP 1: Erken je fout

Dit is een lastige: geen enkele persoon op deze aardbol vindt het fijn om te falen! Je kind, je tiener, je student maar ook jij als volwassene zal hier dus niet met fijne gevoelens op reageren. Fouten erkennen, het doet zeer!

Een begeleider, ouder, kan dus best hier heel neutraal op reageren: vaststellen dus. NIET meer, niet minder.

TIP 2: Zoek wat er precies is fout gegaan

Help om uit te zoeken welke fouten er precies gebeurd zijn en hoe die kunnen verholpen worden in de toekomst. Deze feedback is best doelgericht en zeer concreet. Denk maar aan Piet Huysentruyt: “wat heb je geleerd vandaag?”

TIP3: Stuur je werkwijze bij

Ga aan de slag met je leidraad en handleiding voor een goede prestatie. En durf je te laten bijstaan door een coach. Je hoeft het niet alleen te kunnen!