5 tips om deze fout niet meer te maken

(als leerkracht, als ouder)

Maak jij het ook wel eens mee dat je kind thuiskomt met een opmerking die hard is binnengekomen maar wel goedbedoeld werd? Wat kun je beter doen?

Een paar goede vuistregels kunnen je hierbij helpen. Ik heb er 5 voor je opgelijst.

Goedbedoelde (?) feedback die verkeerd aankomt, een paar voorbeelden:

• “Jij kan beter!”

• “Harder werken volgende keer!”

• “Dit zijn toch wel gemakkelijke opdrachten!”

• “Ik had meer verwacht van jou, herpak je!”

• “Dit zijn toch domme fouten?!”

Het zijn opmerkingen die we wel eens te verwerken krijgen, of zelfs zelf in de mond nemen. Je kind kan zich erg gekwetst voelen door deze boodschappen. En het helpt echt niet vooruit om je hierin ook nog mee kwaad te maken (op je kind, op de leerkracht). Wat je wel doet lees je verder, met een paar echte pareltjes uit de monden van leerkrachten.

“Ik ben dom”

Een leerkracht stelt een toets samen uit een aantal vragen en opdrachten. In deze keuze zitten een gemakkelijke en moeilijkere opdrachten door elkaar, in de bedoeling om wat evenwicht na te streven. Dat is een goede insteek, toch merken we in de praktijk dat de verwachtingen vaak anders liggen dan de uitkomst. Zo zou je zuivere kennisvragen als zeer gemakkelijk kunnen beschouwen: het is enkel studiewerk en rechtlijnig.

Waarschijnlijk werden deze opdrachten ook in de les behandeld. “Deze oefeningen werden aangereikt, geoefend en zelfs ingelepeld,” zo vertelt een leerkracht me. De betrokken leerling kon het in de les ook heel vlot wat maakt dat de verwachtingen naar de toets de lucht in gaan. Niets abnormaal, als de leerling vlot is dan verwachten we dat die het ook beheerst. Zeker als er ook nog eens oefentijd en studie werd ingezet. En toch…

Op de toets worden aandachtsfouten gemaakt, bij wiskunde bijvoorbeeld wordt al eens een min-teken vergeten of de cijfers staan niet netjes onder elkaar bij het cijferen. De strategie wordt wel toegepast, maar doordat het allemaal niet zo rechtlijnig verloopt zien we dat de uitkomst alsnog verkeerd is. Als het dan ook nog gaat om een opdracht waarbij leerkracht de beleving heeft dat dit echt niet moeilijk is, dan komt het wel eens voor dat het kind opmerkingen krijgt.

Ooit had ik een leerling die samen met mij een toets had voorbereid, het ging om heel wat definities en dat kostte best veel energie om gestudeerd te krijgen. Doordat deze leerling zoveel stress had, spraken we af om dit even na de toets te bespreken. Op mijn vraag of het gemakkelijk was gegaan, kreeg ik volgende antwoord: “eigenlijk snapte ik niet zo goed wat ze vroeg, ik had precies iets anders gestudeerd.”

Bleek dat de toets vooral bestond uit: “wat is…” en “leg uit”. Mijn leerling had niet de link gelegd dat hier eigenlijk de definities werden gevraagd. Je kan het resultaat al raden. En de verontwaardiging was groot toen de leerling bij de feedback alle antwoorden zo uit de mouw schudde. De leerkracht vroeg me hoe dat kon?!

Destijds had ik een leerling die voor wiskunde (5e sec) een remediëringsschrift kreeg. Op het overleg bleek dit maagdelijk wit te blijven na ettelijke weken. De leerkracht maakte zich kwaad, wilde graag weten wat ik deed in de studiecoaching. Geen wiskunde oefeningen uitleggen, zoveel is zeker. De leerling kwam tussen op kousenvoeten: “ik weet niet wat ik daarin moet schrijven.” Die bleek ook niet te weten welke oefeningen verwacht werden, noch dat er een samenvatting van de theorie moest gemaakt worden. Nooit tevoren was dit nodig geweest, het lukte om oefeningen in het hoofd op te zeggen.

In het vele werken met leerkrachten in de trainingen komen deze vragen regelmatig naar voren. Ouders reageren gekwetst in naam van hun kind. Het kind zelf voelt zich dom en benoemt dat ook. Dit is niet de bedoeling, noch van de leerkracht en al zeker niet van de ouder.

1. Woorden hebben impact

Groei stimuleren werkt alvast niet als je harde, definitieve uitspraken doet over de resultaten. Hoogbegaafde kinderen pikken deze commentaren op als zeer kwetsend.

De toets is ook voorbij, geen kans meer dus om het te hernemen.

Als je je nek uitsteekt, wat je doet als je een toets aflegt, dan stel je je heel kwetsbaar op.

Je wordt beoordeeld op je prestatie. Het is dus altijd spannend (bij sommigen heel erg spannend) om de punten terug te krijgen. Als je prestatie ondermaats is, dan komt dat op zich al hard binnen. Een leerling laat dat natuurlijk niet zien, die zit in een klasgroep en wil vaak de emoties niet laten opmerken. Punten spreken vaak al voor zich, een extra boodschap die dat nog eens in de verf zet. Ik hoeft het niet verder uit te leggen, vermoed ik.

Een cijfer en/of een commentaar dat dit verantwoordt, het zal echt geen verandering brengen. Het kan eigenlijk alleen maar kwetsen. Beter is het om daar ook een groeiboodschap van te maken (zie 2).

2. Falen of is het een leerkans?

Als ouder schrik je soms nog meer van een negatief cijfer dan je kind. In je hoofd loop je weken tot jaren vooruit en zie je dit niet positief aflopen. Je wil het beste voor je kind, je wil dat het goede punten haalt en daarmee ook een toekomst met vele kansen.

Je kan echter heel wat leren uit dit faalmoment, als we het toelaten én mits er ook een duidelijke oplossing wordt aangereikt.

Een “domme fout” zegt niets over de inzet, noch over hoe we dit een volgende keer anders kunnen aanpakken. Het wordt een “slimme fout” als we te weten komen:

• Dat het voortkomt uit onwetendheid

vb. Je wist niet dat “I” in het Engels met een hoofdletter wordt geschreven en hebt dat wel 30 keer gebruikt in je verhaal op de toets.

Vb. Je hebt de richtlijnen voor het verslag niet gevonden en dan maar iets ingediend waarvan je wist dat je het zou moeten hernemen.

• Dat het ontstaan is uit stress

vb. Je kon helemaal niet meer nadenken, de eerste vraag stond op de helft van de punten én de leerkracht schreef er tussen haakjes bij dat dit een test was of je gestudeerd had. Maar jij bent helemaal niet goed in dit soort kennisvragen. De rest van de toets waren inzichtsvragen, maar dat lukte je maar half zo goed meer.

• Dat de leerling de leerstof echt niet heeft begrepen

vb. Je krijgt oefeningen op de toets die gisteren in de les aan bod kwamen. Je hebt het niet kunnen verwerken. De leerkracht antwoordde op je vraag om hulp dat dit parate kennis zou moeten zijn. Je snapte dit vorig jaar ook niet, …

3. Groeigedachten => maak er echte groei-boodschappen van

“Jij kan beter” wordt in de groeigedachte: “dit zou jij nog kunnen verbeteren” en “als je nog iets meer daarop let…”

Groeigedachten houden in dat je erkent dat leren ook wel proberen is, dat het dus een keertje fout kan gaan. Je krijgt ook helpende feedback die je op weg zet. Je voelt ook erkenning voor je teleurstelling. Je voelt je gerustgesteld: ik weet hoe ik dit kan leren, een volgende keer beter kan aanpakken.

4. Reik goede voorbeelden aan

Maak het zo concreet mogelijk, als je leerling niet gesnapt heeft wat je bedoelde dan heeft die het dus nog niet mee gekregen. Ook al leek het erop dat het in de klas wel lukte, dan nog kan het zijn dat de leerstof niet is blijven plakken.

Leerlingen zijn onervaren, vaak verwachten we dat niet meer als ze hoogbegaafd zijn en/of al in het 3e of zelfs 5e secundair zitten. Toch hebben ze vaak nog onvoldoende zicht op hoe een volledig antwoord eruit ziet of wat er precies bedoeld wordt met de vraag.

Het kan daarom handig zijn om “good practices” aan te reiken als voorbeeld. Je kan ook uitnodigen om samen dit deel te herbekijken, of de leerling uitnodigen om de toets te verbeteren en terug aan je voor te leggen.

5. Leren is een actie

Leren is iets nieuws krijgen aangereikt en dat net niet alleen kunnen. Je hebt steun nodig. Je krijgt uitleg en gaat aan het oefenen. Leren is dus proberen, je hoeft het dus niet altijd in 1 keer juist te hebben. Je hebt wel behoefte aan een deskundige die je daarbij op weg helpt. Als iets niet meteen lukt, vraag de leerling dan ook waar je nog bij kan helpen.

Als je leerling ervaart dat het vanzelf gaat, stel je dan de vraag of dit wel nog een leerervaring is.

Ik hoop dat je het een interessante blog vond!

Heb je vragen of opmerkingen, laat dan van je horen in de reacties.