Dubbel bijzonder: hoogbegaafd + (ADHD, ASS, leerstoornis, …)

Blijf het kind zien, zeker bij kinderen die Dubbel Bijzonder zijn

Deze keer hebben we een blog van prof. dr. Ophélie Desmet

Zoals altijd raden we aan om niet te veralgemenen. Net zoals elk (begaafd) kind uniek is, zijn ook kinderen die twee keer speciaal zijn uniek. Ook hier is het dus belangrijk om altijd te vertrekken vanuit de noden van het kind. Daarnaast is er toch een gemeenschappelijk rode draad merkbaar, namelijk de meeste van deze jongeren zijn aan het onderpresteren. Het gat tussen de prestaties en de mogelijkheden van deze jongeren moet overbrugt worden. Dit kan pas gebeuren eens we erkennen dat deze jongeren naast een aantal beperkingen vanwege een stoornis, ook heel wat capaciteiten hebben vanuit hun begaafdheid.

De uitzondering op de regel

Dr. Nicpon is een specialiste in het omgaan met twee keer speciaal kinderen. Zij vertelt ons dat ze telkens opnieuw merkt dat in het werken met de jongeren de regel de uitzondering op de regel is. Hiermee wil ze aangeven dat deze jongeren duidelijke beperkingen hebben en tegelijkertijd ook enorme sterktes. Vaak is het contrast tussen wat ze wel en niet zo goed kunnen groot.

Het werkgeheugen en de verwerkingssnelheid zijn de bouwstenen van het leerproces en dit is net vaak waar het probleem ligt bij jongeren die twee keer speciaal zijn. Stoornissen zoals ADHD en dyslexie zijn hier prototype voorbeelden van. Net omwille van deze problemen merken we dat jongeren die Autisme of ADHD hebben een ander intelligentieprofiel hebben dan jongeren zonder deze problematiek. Dit is dus belangrijk om mee te nemen in het diagnosticeren van deze jongeren. Deze jongeren zullen vaak geen harmonieus intelligentieprofiel hebben, waarbij ze op alle vlakken hoog scoren. Als we ons blindstaren op IQ-cijfers zullen we heel wat talenten miskennen. Zoals ik net zei zijn deze jongeren meestal geen snelle verwerkers. Als je dan test tegen de tijd, zal je bedrogen uitkomen. Willen we jongeren die twee keer speciaal zijn erkennen dan kunnen we maar best kijken naar uitzonderingen op traditionele regels en verwachtingen rond hoogbegaafdheid.

Gemiddeld is goed genoeg, of niet?

Kinderen die twee keer speciaal zijn, krijgen vaak niet de hulp die ze nodig hebben. Ondanks de beperkingen, slagen ze er dankzij hun hoge intelligentie vaak in om gemiddeld te scoren (de begaafdheid verbergt de stoornis). Gemiddeld wordt vaak gezien als goed genoeg. Men verliest echter uit het hoofd dat gemiddeld niet goed genoeg is wanneer je capaciteiten ver boven dat gemiddelde reiken. Vandaar dat comprehensieve evaluatie zo belangrijk is. maar dat is een betoog voor een andere keer 😉

In de begeleiding van deze jongeren is het belangrijk dat we punten van groei in kaart brengen, maar ook dat we oog hebben voor de sterktes. Deze kinderen hebben naast een ander (en uniek intelligentieprofiel) ook nood aan een andere (en unieke) aanpak.

Dit wil niet zeggen dat deze jongeren geen deugd kunnen hebben van het aanbod dat voor andere begaafde kinderen wordt voorzien, zeker niet. Ook deze kinderen kunnen deugd hebben van versnelling en tegelijkertijd hebben ze tijd nodig om te leren. Deze jongeren hebben complexe noden. Idealiter kunnen zij dus beroep doen op initiatieven voor begaafde leerlingen en tegelijkertijd ook gebruik maken van de initiatieven die inspelen op hun stoornis. Iemand met dyslexie zou in dat geval bijvoorbeeld en gebruik kunnen maken van een computer bij het lezen en mogen vooruit werken.

Leren opkomen voor zichzelf

Al laatste wil ik graag meegeven hoe belangrijk het is om deze leerlingen te leren op komen voor zichzelf en de eigen noden. Het is geen evidentie om twee keer speciaal te zijn. Dit zal vaak gepaard gaan met frustraties en vooroordelen. Deze kinderen stoten op meer onbegrip dan anderen en zullen vaak zelf initiatief moeten nemen. Het is dan ook belangrijk dat je als ouder/begeleider aandacht hebt voor signalen die duiden op een negatief zelfbeeld. Het is vaak erg lastig om geconfronteerd te worden met de eigen beperkingen en oh zo frustrerend om op onbegrip te stoten. Anderzijds is het goed om als ouder/begeleider voldoende aandacht te besteden aan het promoten van probleemoplossingsvaardigheden en het opkomen voor de eigen noden. Zeker in het hoger onderwijs zal het erg belangrijk zijn dat deze jongeren kunnen opkomen voor de eigen noden. Een goed zelfinzicht zal dan helpen om te leren omgaan met de eigen beperkingen en anderzijds zal dit toelaten dat ze zelf de nodige initiatieven kunnen nemen en hulp inschakelen waar nodig.

Is jouw kind twee keer speciaal of heb je hier vragen over? Neem gerust contact op met ons.

Lieve groeten

Ophélie

Inspiratielijst

Foley-Nicpon, M., Allmon, A., Sieck, B., & Stinson, R. (2011). Empirical Investigation of Twice-Exeptionality: Where Have We Been and Where are We Going? Gifted Child Quartarly, 55(1), 3-17.

Foley-Nicpon, M., & Assouline, S. G., (2015). Counseling Considerations for the Twice-Exceptional Client. Journal of Counseling & Development, 93, 202-211.

Foley-Nicpon, M., Assouline, S. G., & Colangelo, N. (2013). Twice-exeptional learners: who needs to know what? Gifted Child Quarterly, 57(3), 169-180.