Hoogbegaafdheid toont zich niet steeds op school

Veelgemaakte fout: formeel leren verwarren met informeel leren

Formeel leren en informeel leren zijn 2 verschillende zaken en die worden in deze stelling door elkaar gehaald. We spreken van formeel leren zoals het op school of in een opleiding wordt aangereikt. Je krijgt een duidelijke set regels en afspraken, je oefent met strategieën en je leert om een probleem op deze manier op lossen. Mogelijk krijg je ook meerdere oplossingsstrategieën naast elkaar waaruit je kan en mag kiezen.

Het informele leren is het leren uit ervaringen, waarbij we niet steeds stilstaan bij de leerervaring. We pikken het op, passen het toe, sturen ons eerdere gerdrag bij naar dit nieuwe model. Informeel leren is overal en altijd bezig. Je bent je er ook meestal niet bewust van.

Op school gaat het dus om formeel leren, met een set aan regels en afspraken. Er wordt een kader gecreëerd waarbinnen het kind ook gaat verwachten dat het zal leren. Ook een kleuter verwacht dat het naar school gaat om te leren. Natuurlijk neemt het formeel leren in een kleuterklas andere vormen in en hanteren we daar een meer speelse aanpak. Hoe meer het kind opklimt in de basisschool hoe meer het formele leren echt als leren wordt ervaren.

In dat formele leren reiken we de kinderen, inmiddels zijn het leerlingen, aan hoe zij bepaalde problemen dienen aan te pakken. Het lezen oefen je dus door letters te hakken en plakken tot een woord, want zo leg je een goeie basis voor het technisch lezen dat straks weer op punt moet staan om het begrijpend lezen op een degelijk niveau te kunnen uitvoeren. Dit formele leren heeft ook duidelijke stappen en die staan in een evolutie. We leren jonge kinderen stap 1 en laten ze voldoende oefenen om straks met stap 2 te kunnen verder bouwen.

Het formeel leren is steeds (en altijd!) aangeleerd gedrag.

Moet je dan je hoogbegaafde kind afremmen?

Veelgemaakte fout: je mag je kind dus niet laten lezen en rekenen, schrijven zonder dat de juf het heeft aangeleerd

Vorige week kreeg ik deze oproep:

Kleuter (4) werd hoogbegaafd bevonden, de psycholoog gaf de ouders mee dat zij het kind niet teveel mochten stimuleren. Lezen en rekenen is uit den boze, want anders gaat dit kind verkeerde dingen aanleren. Je moet daarmee opletten!

Laat ik je alvast dit hierop antwoorden: dit kind wil graag lezen en rekenen. Bij onze kleuters in de Groeigroep valt het op dat zij gebeten zijn door de wereld rondom hen (welke kleuter niet?) en daar horen ook nummerplaten en huisnummers bij. Eentje rekent het verschil in leeftijd uit bij zijn ouders. Geen van deze ouders heeft hun kleuter dit aangeleerd, opeens hoorden zij hun kind dit vertellen én het bleek ook nog te kloppen wat het kind uitrekent en/of leest.

Dit kun je niet meer terugdraaien, eens een kind kan “lezen” dan is dat zo.

Meer nog, als ik jonge kinderen vraag of zij kunnen lezen, dan antwoorden ze dat ze dat NIET kunnen. Toch leg ik hen woorden voor en lezen ze die. Hoe komt dat?

Lezen is zoals taal leren, opeens ben je er klaar voor. We hebben allemaal een taalgevoelige periode waar we dus klanken gaan koppelen aan woorden met betekenis. Bij lezen is het net zo. Een kleuter met ontwikkelingsvoorsprong heeft eerder interesse in letters en ziet dat die een geheel vormen die op hun beurt weer een woord vormen. Dat woord is een betekenis: en dat is leuk om te ontdekken!

Waarom school je hiervoor waarschuwt

Het is een feit dat hoogbegaafde kinderen vaak eerder toe zijn aan de volgende uitdaging. Doordat wij in schooljaarsystemen werken belemmert dat dan ook regelmatig hun natuurlijke groei. Het klopt dat deze kinderen eerder toe zijn aan rekenen en lezen, hun hersentjes zijn er opeens rijp voor en ze leren het zichzelf aan. Een aantal kleuters in onze begeleiding rekent sommetjes uit, heel spontaan en vindt dat ook superleuk om te doen. Anderen lezen en schrijven de automerken. Dat betekent echter niet dat zij dat op de schoolse manier uitvoeren. Wat is de valkuil?

Een aangeleerd gedrag is niet gemakkelijk af te leren en dat is wat school je wil meegeven. Het klopt dat je kind op school een nieuwe, andere strategie zal moeten aanleren. Maar eigenlijk mogen we verwachten dat dit hoogbegaafde kind dit ook weer snel zal kunnen. En toch… (of niet?)

Op school – en bij onze onderpresteerders – wordt opgemerkt dat hoogbegaafde kinderen eigenzinnig zijn en zich vaak ook wat angstig gedragen als ze nieuwe zaken worden aangeleerd. Ze vinden herhaling saai, ze klagen, stellen veel kritische vragen, … allemaal gedrag die we niet gewoon zijn van leergierige kinderen, maar wel gedrag dat eigen is aan het hoogbegaafde kind: autonoom, eigenzinnig, creatief, …

Het hoogbegaafde kind daagt ook zijn leraar uit, het wijkt af van de norm en het gedraagt zich niet volgens het beeld dat men heeft van een hoogbegaafde: snel, leergierig en … kan alles van de eerste poging. Het beeld klopt niet omdat het een FOUT beeld is. Eerder legde ik je uit wat het verschil is tussen formeel en informeel leren, dus het is terug te brengen tot dit verschil. Op school reik je bepaalde strategieën aan, een hoogbegaafd kind leert zichzelf op natuurlijke wijze lezen en schrijven.

Onze kleuter schrijft het automerk Citroën als citrowen…

Wat inventief! Hij leert straks wel hoe deze spellingafspraken werken.

Wat mag je als ouder doen?

Volg je kind in zijn vraag naar stimulering, maar doe het evenwichtig. En dat kan zo:

Wat goed dat je dit al kan!

Mag ik jou helpen?

Ik zou het zo … schrijven, lezen, …

Zullen we samen …

Ga het dus niet afremmen, spreek eventueel de juf aan om je hierbij te helpen.

Houd er steeds rekening mee dat je jonge kind met ontwikkelingsvoorsprong niet volgende spontaan zal doen:

• Bij het schrijven steeds van links vertrekken, of van boven naar onder zal schrijven (technisch gezien is het aan het tekenen en dus niet aan het schrijven)

• Bij het tekenen van cijfers omgekeerde letters zal maken (het tekent na wat het ziet, de techniek werd nog niet aangeleerd)

• Dit heel fijn vindt om te tonen, dus ook heel gevoelig is voor kritiek

• Dit niet betekent dat je kind op school dergelijke voorsprong zal hebben dat het niet meer compatibel is met het onderwijs (een dialoog en goede afstemming op de leerbehoeften blijft belangrijk)

Geniet alvast van je hoogbegaafde kind

En zoek samen naar wat je kind met ontwikkelingsvoorsprong leuk vindt. Rekenen en lezen zijn fijne activiteiten om SAMEN te doen. Maar er bestaat ook heel wat uitdagend spelmateriaal waarbij je – ook weer samen – met je kind leuke activiteiten kan ondernemen.